İşlemci Maks. Saat Hızını Düşürme (Underclocking) Nedir, Nasıl Uygulanır?

       Not: Bu yazıyı daha evvel Notebook'larda Isınma Sorunu diye adlandırmıştım. Ancak bu konuyla ilgili daha genel bir makale yazma ihtiyacı doğunca bu yazıyı Notebook'larda Isınma sorunu isimli daha genel yeni bir makalenin alt makalesi haline getirdim ve adını değiştirdim. Tavsiyem linkini verdiğim yazıyı da okumanız...
       Bu yazıda özellikle oyun oynarken aşırı ısınma yaşayan arkadaşların bu problemi bir nebze olsun azaltamalarına yarayacak bir yöntemi  anlatacağım. Aslında benim çok uzun bir zamandır uyguladığım bir yöntem ama nedense yazmak şimdiye kadar aklıma gelmedi. Yazıyı okuyup yöntemi uyguladığınızda benim neden özellikle 2. sınıf kullanıcılara ısrarla "i7 işlemcilerden uzak durun!" dediğimi çok daha iyi anlayacaksınız.

Bilinmesi gerekenler... Sanıldığının aksine DirectX tabanlı 3D oyunların çalıştırılmasında işlemcinin fonksiyonu kısıtlıdır. Bu oyunların çalıştırılmasında asıl etken GPU yani ekran kartıdır. Bu yüzdendir ki örneğin,  i7-740QM+425M konfigürasonuna sahip bir Notebook ile i3-370M+425M konfigürasyonuna sahip bir Notebook arasında oyun performansı açısından anlamlı farklar oluşmaz. Yani bu durumda i7-740QM işlemcisi olan bir  kullanıcının oyun sırasında işlemcinin hızını sınırlaması oyun performansına hiç etki etmeyecekken ısınma değerlerini oldukça aşağıya çekecektir.  Oyunlar böyle bir optimizasyona şartlar gereği gir-e-mezler. Bu yüzden eğer işlemciyi kısıtlamazsanız oyun sırasında tam yükte garfik işlemciye yardımcı olmaya çalışır. Bu da ısınmayı beraberinde getirir. Oysa zaten bir oyunu 30-35 Fps'nin üzerinde oynuyorsanız, işlemcinin tam yükte çalışarak size sağlayacağı ekstra 3-5 Fps'ye ihtiyacınız yoktur. Zaten günümüzde benim 2. sınıf olarak nitelendirdiğim Notebooklar -Çok ekstra grafik hesaplama gücü isteyen oyunlar dışında- çoğu oyunu yüksek ayarlarda 30-35 Fps'nin üzerinde performans gösterirler. Ben bu yazıda örnek olarak kendi bilgisayarımı kullandım. (N61Vn, T9600+Gt240M) Oyun olarak ta şu anda bilgisayarımda kurulu olan tek oyunu yani S.T.A.L.K.E.R.: Call of Pripyat'ı kullandım. Bu oyun çok ekstra grafik işlem gücüne ihtiyaç duyan bir oyun değil diyebilirsiniz ancak daha evvel bu bilgisayarla ve daha düşük konfigürasyona sahip eski bilgisayarlarımla COD serileri, GTA 4, Metro2033, Battlefield: Bad Company 2 vb. gibi döneminin bütün popüler oyunları oynadım ve problem yaşamadım.  Bu işlem özellikle yüksek saat hızına sahip i3 işlemciler, i5 ve i7 işlemcilerde verimli olacaktır. Ayrıca son nesil (9xxx ve 8xxx) Core2 Duo işlemcilerde de uygulayabilirsiniz. Saat hızını ne kadar azaltacağınız oyunun istediği sistem gereksinimlerine ve sisteminizin gücüne göre değişecektir. Bu yüzden herkes için ideal değer farklı olacaktır, bunu kendiniz bulmalısınız. Benim işlemcim Maksimum -%5 otomatik O.C ile- 2.95 GHz. hızında çalışıyor. Ben çoğu oyunda % 60'lara kadar (1.7 GHz) hızı indiriyorum ve hiçbir problem yaşamıyorum. Eğer siz yeni nesil i3, i5 veya i7 işlemcilerden birini kullanıyorsanız doğal olarak sizde aynı değerlerde problem (Aşırı Fps düşüşü-oynanabilirliğin azalması) yaşamıyor olmanız gerek.  Tabii makul güçte bir ekran kartınızın olduğunu varsayıyorum. Örneğin, HD 6570, HD 5730, HD 5650, HD 4670, HD 4650, GT 540M, GT 525M, GT 435M, GT425M, GT 335M, GT 330M, GT 240M ve üzeri... Tavsiyem özelleştireceğimiz güç planını oyunlar dışında normal bilgisayar kullanımında da kullanmanız. Bu genel çalışma sıcaklığının fazla yükselmesini önleyecektir. Bu da daha fazla konfor ve daha uzun ömürlü bir bilgisayar demektir. Unutmayın gerektiğinde kolayca Yüksek Performans güç ayarına geçebilir ve işlemcinizin tüm gücünden yararlanabilirsiniz.

Öncelikle bir güç planını özelleştirmemiz gerekiyor. Windows'un üç varsayılan güç planı olan Dengeli, Güç koruma ve Yüksek performans'ın yanında genelde bilgisayarınızın üreticisinin oluşturduğu güç planları da olur. (Örneğin, Asus'un Power4Gear güç planları gibi.) Siz isterseniz yeni bir güç planı oluşturabilir veya benim yaptığım gibi Dengeli güç planını özelleştirebilirsiniz.


1-  Bildirim Alanındaki Güç simgesine tıklayıp Diğer güç seçenekleri bağlantısına tıklayın yada Denetim Masası\Donanım ve Ses\Güç Seçenekleri yolunu izleyin.

2- Açılan sayfada özelleştireceğiniz güç planının yanındaki Plan ayarlarını değiştir bağlantısına tıklayın.

3-  Açılan pencerede Gelişmiş güç ayarlarını değiştir bağlantısına tıklayın.

4- Açılan pencerede İşlemci güç yönetimi / En yüksek işlemci durumu yolunu izleyin ve en yüksek işlemci durumunu  % 80 olarak ayarlayın.

5-  Sistem soğutma ilkesi'nin "Prize takılı:" durumu için Etkin olduğuna emin olduktan sonra kaydedip çıkın.

6- Oynadığınız bir oyunu çalıştırın ve performansta bir kayıp olup olmadığını ve ısı durumunu gözlemleyin. Eğer sorun yoksa işlemcinizin gücüne ve oynadığınız oyunun grafik performansı gereksinimine göre daha düşük bir seviyeye çekebilirsiniz. Ben  % 60'ta çoğu oyunda hiç bir problem yaşamıyorum.

Forumlarda görüyorum, çoğu kullanıcı bilgisayarın sıcaklık değerini ölçerken şöyle bir yöntem uyguluyor: Oyun oynadıktan sonra oyundan çıkıp hemen sıcaklığa bakıyorlar ve "Saatlerce oyun oynadım ve sıcaklık ölçtüm -atıyorum- 50 °C idi. Bu modelin ısınma sorunu yok" diyorlar. Bu yanlış bir yöntemdir, çünkü sıcaklığın örneğin, 90°C'den 50°C'ye düşmesi sadece 2-3 Sn.lik bir süreçtir. Yani siz oyundan çıkana kadar işlemci ve ekran kartının sıcaklığı çoktan 20-40°C düşmüş olur. Doğru olan yöntem sıcaklığı ölçen programı oyun esnasında açık bırakmak ve oyundan çıktıktan sonra oyun sürecinde ulaşılan en yüksek değerleri baz almaktır. Altta verdiğim örneklerde bu yöntem ve ölçüm için Real Temp aracı kullanıldı. Ayrıca alttaki ekran alıntılarını en az 2 saatlik oyun seanslarından sonra aldım.

Gördüğünüz gibi  Dengeli güç planının varsayılan ayarı olan En yüksek işlemci durumu: %100'de CPU sıcaklığı en yüksek 74°C ve GPU sıcaklığı 64°C iken, bu ayarı %80'e çektiğimde CPU sıcaklığı 12°C düşerek 62°C'ye ve GPU sıcaklığı 2°C düşerek 62°C'ye düşüyor.

%60'a çektiğimde ise CPU sıcaklığı 21°C ve GPU sıcaklığı -dikkatinizi çekerim- 9°C düşerek 55°C'ye düşüyor. Yani düşen işlemci sıcaklığı ekran kartını da rahatlatıyor.

Sonuç olarak,

Günümüzde işlemciler diğer bilgisayar bileşenlerine göre daha hızlı ilerleme kaydediyorlar. Bunun sonucu olarak şu anda en sıradan modellerde bile geçmiş ile kıyaslanamayacak kadar güçlü işlemciler yer alıyor. Bu çılgınlık bu ay piyasaya sürülen i7 Sandy Bridge işlemciler bir adım daha ileriye taşınacak.

Günümüzdeki sabit disk, ram, anakart ve arayüz teknolojilerinin işlemci teknolojisine oranla çok geride olduğu ve işlemcinin en zayıf bileşen kadar çalışacağınını göz önünde bulundurduğumuzda  bir Notebook'ta bu tür bir işlemcinin kullanılması israftan başka bir şey değil. Benim şu anda sıradan sayılabilecek işlemcimin neredeyse yarı frekansı olan 1.7 GHz ile pek çok oyunu rahatlıkla çalıştırabildiğini düşündüğümüzde  örneğin HP DV7 ve Asus N53Sv'de kullanılan 2630QM gibi çoğu masaüstü i7 işlemciyi performans olarak geçen bir işlemcinin neye hizmet ettiğini anlamak gerçekten çok zor.

Bu tür bir işlemciden performans alabilmek için en hızlısından SSD türü bir sabit disk, en yüksek performansta elemanların kullanıldığı bir anakart, bir notebook fiyatı kadar fiyatı olan ramler ve bu kadar veriyi taşıyabilecek arayüz teknolojileri gerekiyor. Bu kıstaslara uyan bir dizüstü bilgisayarın  4000$ ve üzeri  maliyete sahip olacağını ve sadece bilgisayarı ile eğlenen değil, para kazanan kullanıcılara hitap edeceğini söyleyerek konuyu noktalamak sanırım yanlış olmaz...